Osmanlı’da Eğlence

Osmanlı’da Egˆlence, tu¨m dini^, etnik, sosyal statu¨ c¸es¸itliligˆi ic¸inde I·stanbul toplumunun ku¨ltu¨rel beslenme kanallarını, egˆlence du¨nyasını bize canlı bic¸imde sunuyor. O¨zgu¨ C¸illi, bu degˆerli aras¸tırmasında, dini^ mensubiyetin s¸ekillendirdigˆi farklı yas¸am gelenekleri ile egˆlenceler arasındaki ilis¸kileri, kadınların bu etkinlikler u¨zerinden sosyal hayata dahil olma imka^n ve c¸abalarını, modernles¸me hareketinin egˆlence hayatında yarattıgˆı degˆis¸imleri, yo¨netimin ve aydınların bu yeni su¨rec¸teki rol ve tutumlarını aktarıyor. Osmanlı do¨neminde I·stanbul’un egˆlence hayatını ele alırken, c¸alıs¸masının merkezine sosyal ve ku¨ltu¨rel etkinlikler ic¸indeki insanı yerles¸tiriyor. Bir anlamda Karago¨z’den ziyade, Karago¨z u¨zerinden Karago¨z’e giden seyirciyi anlatıyor. “I·nsanların sadece kendi hemcinsleriyle sosyalles¸ebildigˆi Osmanlı toplumunda egˆlence do¨nemlerinde bahs¸edilen gec¸ici özgürlüğü içselleştirememiş bireylerin davranıs¸larının bir uc¸tan digˆer uca savrulabildigˆi go¨ru¨lu¨r. Yu¨zyıllar boyunca geleneksel go¨sterilerde, bastırılmıs¸ her tu¨rlu¨ duygunun serbestc¸e dıs¸avurumuna alıs¸an ve bu go¨sterileri seyirci olarak izlemeleri konusunda herhangi bir kısıtlamaya maruz kalmayan bireyler, 19. yu¨zyılın modernles¸mis¸ du¨nyasına o¨zgu¨ yeni ku¨ltu¨rel ortamlarda da o¨nceleri eski alıs¸kanlıklarını muhafaza etmeye c¸alıs¸mıs¸tır. Ancak bu yeni hayatın adab-ı muas¸eret kuralları yavas¸ yavas¸ kendilerini dayatmıs¸, egˆlence esnasında her s¸eyin mubah go¨ru¨lmesi olgusu, yerini belli bir go¨rgu¨ye bırakmıs¸tır.”

Özgü Çilli