Osmanlı İstanbulu (1802-1905)

Padis¸ahlardan mu¨nzevi dervis¸lere, yazarlardan hac yolculugˆu yapanlara kadar farklı kesimlerden I·ranlılar I·stanbul’un 19. yu¨zyıldaki halini anlatıyor. Kiminin bakıs¸ları sarayların ihtis¸amına, baloların s¸atafatına, saltanatın lu¨ksu¨ne; kimininki c¸amurlu sokaklara, yoksul insanlara, ahs¸ap evlere; kimininki de Galata’nın egˆlence ve go¨steri hayatına kayıyor. Aynı ku¨c¸u¨k cogˆrafyada tu¨rlu¨ yas¸am tarzları ve hatta degˆis¸ik iklimler yan yana varlıgˆını su¨rdu¨ru¨yor. S¸ehrin hanları, hamamları, kahvehaneleri, tekkeleri, sarayları, mahalleden mahalleye yolcu tas¸ıyan gemileri, dar sokakları, agˆac¸ları, dereleri es¸siz bic¸imde zihnimizde canlanıyor. Gezginler eski I·stanbul’un gu¨ndelik hayatının farklı vec¸helerini oldugˆu gibi Osmanlı Devleti’nin son demlerine dair go¨zlemlerini de aktarıyor; kendi ku¨ltu¨rleriyle kars¸ılas¸tırarak, kimi zaman hayranlıkla, kimi zaman da kınayarak... 19. yu¨zyıl Osmanlı bas¸kentinin hayatını I·ran ku¨ltu¨ru¨nu¨n su¨zgecinden gec¸irerek aktaran bu o¨zgu¨n metinler, I·stanbul’a farklı bir go¨zle bakmanızı sagˆlayacak. “Evler s¸ahane, keseler bos¸, cami ve mabetler es¸siz ve go¨rkemli ama namaz kılan nadir ve azdı. A^limler ve kadılar s¸ehvet ve para pes¸inde olup s¸eriatın gelenek ve go¨reneklerini atıp heves ve s¸ehvette bogˆulmus¸lardı. I·sla^m dininin kanunlarını atıp Frenkler gibi yarım yamalak kanunlar yapmıs¸lardı. Oradan kovulmus¸, buradan da geri kalmıs¸lardı. Ne bu du¨nyaları ic¸in ne de ahiretleri ic¸in hayırlı bir s¸ey yapıyorlardı. I·sla^m sadece isimden ibaretti, vesselam!”