Cumhuriyete Giderken Kürtler 1920-1923

“1923 sec¸imleri ile TBMM’deki sosyopolitik c¸ok renklilik de ortadan kalkmıs¸, mes¸ruiyetini tahkim eden Ankara’nın Ku¨rt meselesine ilis¸kin bakıs¸ında yeni kos¸ullar dahilinde paradigmatik bir degˆis¸im yas¸anmıs¸tır. Bu c¸erc¸evede, Lozan’la s¸ekillenen yeni ku¨resel ve bo¨lgesel du¨zlemde Cumhuriyet idaresinin ilanı, modern Tu¨rkiye’nin miladı olması hasebiyle modern Ku¨rt sorununun da miladıdır.”

Bugün “Ku¨rt meselesi/sorunu” dendigˆinde, aynı zamanda c¸ok boyutlu politik bir probleme is¸aret edilmis¸ olur ve daha ziyade problemin gu¨ncel izdu¨s¸u¨mleri u¨zerinden degˆerlendirmeler yapılır. Fakat gu¨ncel izdu¨s¸u¨mlerin arkasında o¨nemli tarihsel referanslar, do¨nemec¸ler ve yollar vardır.

Sinan Hakan, Cumhuriyet’e Giderken Ku¨rtler kitabında sonuc¸larını bugu¨n de go¨rdu¨gˆu¨mu¨z pek c¸ok sorunun hangi tarihsel gelis¸meler neticesinde olus¸tugˆunun izlerini su¨rmeye devam ediyor. Bu¨yu¨k Millet Meclisi’nin ac¸ılmasıyla noktalanan (1916-1920) o¨nceki kitabından sonra (Tu¨rkiye Kurulurken Ku¨rtler), bu kez Ku¨rt as¸iret liderleri ve politik akto¨rleri ile uluslararası alanda da kazanımlar elde ederek mes¸rulugˆu gittikc¸e gu¨c¸lenen BMM arasındaki gerilimli ve gelgitli ilis¸kiyi do¨nemin o¨nemli akto¨rlerinin resmi^ yazıs¸malarından, askeri^ ars¸iv kaynaklarından, gazete ars¸ivlerinden faydalanarak Cumhuriyet’in kurulus¸una kadar getiriyor.

Ku¨rt meselesinin s¸ekillenmesine katkıda bulunan ulusal ve uluslararası gerilim hatlarının ancak yerel dinamiklerle etkiles¸im ic¸erisinde anlas¸ılabilecegˆi iddiasını su¨rdu¨ru¨yor.