Bir Yazın Tarihi

Bugün her kapı çalınışta kulak veriyordum, bunda biraz merakın da dahli var, Süreyya'nın ikide birde tutan baş ağrısını düşünüyorum. Acaba başka bir hissin dahli yok mu diye kalbimi tahlil etmekten de hali değilim. Pek sarih bir suretle göremiyorum, fakat ben şu satırları yazarken Süreyya'ya başka bir kadının "Oğlum!" demekte olması beni biraz... İşte müşkilu¨'l-ifade hislerden biri daha. Buna kıskanmak denemez. Hayır, kıskanmak değil, fakat bir şey ki beni o kadar memnun etmiyor.

Modern hikayenin ilk örneklerini içeren Küçük Şeyler eseriyle Halit Ziya'yı (1866-1945) derinden etkileyerek hikaye yazmaya yönelten Samipaşazade Sezai (1860-1936), Bir Yazın Tarihi'ni okuduktan sonra haftalık Musavver Malumat dergisinde bir değerlendirme yazısı yazar. Halit Ziya'dan okuduğu ilk kitaptır Bir Yazın Tarihi. Sezai Bey, kitaptaki hikayeleri tek tek ele almadan önce genel bir değerlendirme yapar eser hakkında. Aşağıdaki satırları bu değerlendirme bölümünden aktarıyoruz:

"Bir sabah uyanır uyanmaz, kendi kavminden, kendi cinsinden, yanı başında, gökten düşmüş gibi bir şair!.. Gayet hayali, amik, istiğrak-perver bir şair! Güzel bir kusur!.. Yanı başında, insanın haberi olmadan senelerin biriktirdiği, kendi lisanında, bir hizane-i nev-gu¨şade-i şiir!.. Bazı şairlerin mu¨lhem olmak için zamanları vardır. Eşya-yı hariciyenin tesiratını bekler. Bir çiçeğin, bir tebessu¨mu¨n inkişafına, bir ziyanın, bir nağmenin, bir ruhun pervazına muntazırdır. Kış yağmurlarının tesiriyle baharda başlayan çağlayanlar gibi!.. Halid Ziya Bey'in iktidar-ı şairanesi ise derin bir nehr-i daimiu¨'l-cereyan gibi her dem huruşan.

Kitabı karşımda: Bir Yazın Tarihi!.. Bu¨tu¨n bir ru¨ya!.. Hoş bir ru¨ya!.."

Başka söze gerek var mı?
Öyleyse ilk baskıdaki (1900) özgu¨n biçimiyle hikayeleri okumaya başlayabiliriz.
N. AHMET ÖZALP